Nieuwe indrukken in St Clare

Donderdag begon met stress want mn presentatie moest op stick vanaf m’n iPad. Ik dacht dat ik de adapter in Sengerema had laten liggen. Dus proberen te verzenden via mail en uploaden in mijn digitale portfolio. Allemaal tevergeefs. Uiteindelijk vind ik m’n adapter maar kom er nog steeds niet uit. Jan weet gelukkig raad en zet de presentatie op m’n stick. Mijn held van de dag! 

De weg naar St Clare is op het laatst onverhard en van zeer slechte kwaliteit.  Fijn voor de zieken die er over vervoerd moeten worden. De weg asfalteren ligt politiek moeilijk terwijl de stichter van het ziekenhuis er wel fondsen voor had. Ook hier hebben bestuurders niet door wat het volk daadwerkelijk nodig heeft. 

Het ziekenhuisgebouw is mooi nieuw en logisch compact ingedeeld. De wachtkamer is het centrale punt met er omheen de inschrijfbalie, apotheek, kassa en de spreekkamers. Veertien stuks met grote letters op de deur zodat je duidelijk kunt zien waar je moet zijn. Nummer 14 is van Erik: daktari ya Mifupa - bottendokter. 

De overdracht is nog bezig dus we gaan naar piket kamer waar we spullen kunnen achterlaten. Een ruime kamer met een zithoek en een bed maat twijfelaar, een keukenblokje en een toilet. Hier kun je prima overnachten en ze hebben er 12. We gaan naar het laatste stukje overdracht en worden door Jiska voorgesteld. 

Na de overdracht is mijn presentatie in de kerkzaal met een heuse beamer aan de laptop en mijn stickie werkt. Na afloop is er tijd voor vragen. Eerst is er wat aarzeling, maar daarna komen ze los. Leuk om te merken dat de boodschap is over gekomen: de wond moet schoon voor hij kan genezen en je moet m opmeten om te weten of de wond vooruit gaat. Lineaaltjes kunnen ze zelf printen en ik zal een wondzorg poster maken om in de wondkamer op te hangen. Als gasten krijgen een speciaal applaus.

Vervolgens krijgen we een rondleiding door het ziekenhuis en gaan we visite mee lopen. De afdelingen zijn veel kleiner dan in Sengerema met minder patiënten en alles ligt door elkaar (wel mannen en vrouwen apart uiteraard): iemand na prostaat uitkrabben, een jongen met een lymfoom en de 2 mannen die voor mij komen: opheffen stoma uit Sengerema. Omdat dit ziekenhuis wel operatiekamers en personeel heeft maar nog niet zoveel patiënten neemt Erik ze mee uit Sengerema. Dat geeft daar lucht aan het OK programma en in st Clare blijft het team ervaren. Een win-win en mooie samenwerking. 

De visite is zoals het hoort: korte samenvatting, actuele problemen en plan. Hier en daar stellen we extra vragen en inspecteren een wond. Om elk bed hangt een gordijn voor privacy en het beddengoed is schoon. Maar de matrassen er onder zijn ook hier al deels vergaan. De warmte en de schoonmaak middelen zijn hier denk ik debet aan. De kunststof matrashoes slijt hierdoor snel. 

Wat opvalt is dat er geen familie bij zit tijdens de visite. Dat zou hier qua ruimte ook echt niet kunnen. Er passen net 2 kastjes naast elkaar tussen. 

Na de visite gaan we naar de OK. Ook hier is alles nog mooi en strak. Bijna onafrikaans. Ik sta met Jiska te praten terwijl Jan lyrisch wordt ben het anaesthesie apparaat: hij kent het uit zijn opleidingstijd. “De Jeep onder de anaesthesie apparaten: niet stuk te krijgen!”, jubelt hij, “je kunt hem zelfs uit een vliegtuig gooien dan doet hij het nog”. Het lijkt of ik druppels tegen m’n enkel voel. Ik kijk naar de grond. Er ligt een klein plasje water. Dan kijk ik omhoog. Gelukkig lekt ook hier de airco condens vocht, dat voelt vertrouwd. Zeker als er later een plastic bak onder staat en de druppels er ritmisch in vallen.

Eigenlijk zijn er heel veel dingen hetzelfde: de manier van afdekken, de lompe chirurgische pincetten, het stoffen condoom om het elektrische mesje steriel te maken en de manier van afdekken. Ook hebben ze hier de hechtmaterialen voor de darm niet maar die hebben we bij ons. Wel zijn hier de doeken en steriele jassen groot genoeg en zonder gaten. En wit i.p.v. groen. Dat heb ik echt nog nergens gezien en ik heb toch in heel wat ziekenhuizen rond gekeken. Geen idee over de achterliggende reden, maar het geeft een mooi batik effect met betadine waar we mee desinfecteren en de bloed van de ingreep. 

We beginnen met het eerste stoma opheffen. De patiënt heeft een grote pleister op de arm met gegevens van de patiënt. Een even simpel als briljant alternatief voor het polsbandje, dat ze hier natuurlijk niet hebben. Jan en ik kijken elkaar aan: dit kan ook in Sengerema! Als alles is gecontroleerd gaan we aan de slag. De jonge Tanzaniaanse dokter is nog weinig ervaren dus ik opereer en geef hem tips hoe goed te assisteren. Alja helpt de instrumenterende. Alleen het mes aangeven geeft even verwarring. Om de kans op verwonding van elkaar te verkleinen wordt het mes altijd aangegeven in een bekkentje en moet je hem als dokter hierin terug leggen. “Ah..!” zegt Alja. 

Jan geeft bij anaesthesie nog wat tips. Maar alles loopt hier als vanzelf en meer gestructureerd dan in Sengerema: Deutsche gründlichkeit denk ik. Wel mooi om te zien dat dit haalbaar is wanneer de basisvoorwaarden voldoende aanwezig zijn. Dat geeft hoop voor wanneer het OK-complex daar wordt verbouwd in Sengerema. 

Op vrijdag opereer ik een grote schildklier. Hassan assisteert me weer en Atalan instrumenteert. Ze hebben geen idee wat ik aan het doen ben dus ik moet ze goed aansturen. Gelukkig neemt Alja Atalan voor haar rekening en Hassan pikt het snel op. Na een paar uur zweten op een grote meerlobbige schildklier waar de stem-zenuw over opgespannen lag, ligt hij in het bakje. Hassan sluit keurig de huid terwijl ik de papieren invult. Ook dat is niet anders: het OK-boek waar alle ingrepen in bijgehouden worden, dossier en operatieverslag. En ook hier hetzelfde brakke papier en pennen. Zelfs de Tanzaniaanse muurverf is van slechte kwaliteit en bladdert hier en daar al. Nu begrijp ik waarom Erik en Jiska emmers verf in de container met huisraad hadden zitten. Ook het hang-en sluitwerk kan beter, getuige de scheefhangend deur van de koffiekamer. 

Er is wel een zit toilet maar zonder WC papier. Dat vind ik als ik m’n handen ga wassen: in de houder van de handdoekjes. Het is maar goed dat ik m’n snoetje voor heb want ik lig in een deuk! 

Na het eten doet Erik nog een ingreep en loop ik langs mijn patiënten. De mannen van gisteren lopen rond en hebben allebei ontlasting gehad. En sinds vanmorgen ook eten. Dat snelle eten na een operatie blijft moeilijk. Ze hadden vanmorgen alleen slokjes water op. Ik legde nogmaals uit dat de naad niet stuk gaat door te eten en dat het voor de genezing van de darm zelfs beter is als er normale beweeglijkheid is door eten. Gelukkig is dat vandaag snel opgepakt. De mannen willen graag morgen naar huis. De kans op loslaten van de nieuwe darmverbinding is eigenlijk pas rond dag 5. De kans is maar klein omdat de mannen verder gezond zijn en niet roken. Bovendien zijn wij dan weer in Sengerema en kunnen we ze daar opvangen als het nodig is. Dus dat is prima. Hassan zal vervoer terug regelen want even ophalen door familie zit er hier natuurlijk niet in.

‘s Avonds eten we in Ryans Bay met Rian, de zittende tropenarts van Sengerema die wegens familieomstandigheden een paar maanden afwezig was. We maken kennis met haar vriend Nelson, een Tanzaniaanse arts die zelfs al een paar woorden Nederlands spreekt. Later schuiven ook de opleidingsassistenten Iris en Lisa nog “even” aan. Ze hebben een vrij weekend en zijn met de coassistenten in het andere hotel. Ze pikken een graantje mee van de heerlijke gerechten van Ryans Bay maar moeten dan toch door naar hun gezelschap. 

Wij maken het niet laat, moe van alle nieuwe indrukken.