2018-18 Batterij leeg

Onze tweede operatie van de vrijdag was bij een jongen van 11 jaar. Of 7 jaar, daar was het dossier niet duidelijk over. Qua grootte schatte ik hem eerder 7 jaar. Hij had in maart een verdraaide darm gehad die was verwijderd en de uiteindenwaren direct aangesloten. Maar de naad was niet optimaal genezen, dus 3 dagen later hadden ze hem opnieuw geopereerd om die te herstellen en hij had een stoma erboven gekregen. De ontlasting stroomt dan niet meer langs de naad maar via de buik naar buiten. Zo kan de naad beter genezen. Normaal is zo’n dubbelloops stoma met een kleine ingreep te verhelpen. Maar ik wist niet of de naad goed was genezen en het stoma had een zogenaamde prolaps: er hing een soort slurf van 15 cm binnenstebuiten gekeerde darm op zijn buik die niet meer terug te duwen was. Dus toch maar een grote buikoperatie. De verklevingen lieten zich makkelijk lieten losmaken en nu kon de slurf naar binnen worden getrokken en kon Charissa na omsnijden van het stoma haar tweede darmnaad van de dag gaan leggen. Geweldig om te zien hoe snel de tropenartsen hier groeien door veel mee te doen en 1 op 1 begeleiding. 

Intussen was het wel al 16h geweest en we moesten nog een redelijke grote schildklier verwijderen. De anaesthesiologie-assistent Allen rekende voor: met sluiten van deze en wisselen van de patiënten zouden we op zijn vroegst 17h starten en de schildklier verwijderen kostte minimaal 2 uur verder. Om 19h is het hier donker en wil je niet meer over onverharde wegen rijden met bussen en taxibussen die langs je heen scheuren. Dus dat werd hem niet meer. Ik ging met Shelembi de patiënte inlichten. Ze snapte het, maar wilde dan wel pas maandag morgen voor opname komen i.p.v. zondag avond voor de operatie van maandag. Dat zijn ze hier niet gewend. Shelembi probeerde haar eerst te overtuigen om zondag in de avond te komen. Maar mevrouw hield voet bij stuk. Dus legde hij haar uit dat ze echt niets mocht eten of drinken anders kon de operatie maandag niet door gaan. Dat begreep ze goed, dus we durfden het aan. 

Maandag staan allebei onze programma’s heel vol, maar er staan ook ene paar kleine ingrepen tussen waarvoor geen grote sets open hoeven. Omdat de OK naast de mijne leeg staat en niet alle ingrepen onder algehele narcose hoeven, keken Jiska, Steven en ik of het mogelijk was om op twee kamers te werken. Dan kan er in de wachttijd tussen de ingrepen op de ene OK, een korte ingreep worden gedaan op de andere. Zo lopen we dan toch weer iets in. Steven dacht dat het moest lukken. Dus maandag vroeg present en snel starten. 

Charissa en ik liepen de patiënten van de afgelopen week langs. De man die zo slecht uit zijn operatie kwam dat Paco met adrenaline aan de gang moest, had intussen gegeten, gedronken, rondgelopen en ontlasting gehad. Dus over naar de gewone afdeling en na t weekend naar huis. In m’n beste Swahili, een soort telegramstijl met hele werkwoorden, maakte ik het duidelijk. Hij herhaalde het dus de boodschap was aangekomen. 

Het meisje waar we woensdag het stoma van hadden opgegeven en een stuk van haar dikke darm hadden verwijderd, had diarree gehad een rondgelopen. Ook prima, en de laxeermiddelen konden een tandje terug. Ze had nog 1 paracetamol zetpil van ons (geen hele lage naad, dus geen zorg!). Daarna kon ze over op tabletten. Ik vroeg de moeder naar dawa ya maumivu – medicijnen voor de pijn. Ze pakte een bruin zakje uit haar tas waarin paracetamol 500mg tabletten zaten. Een beetje fors voor deze jongedame. Ik legde uit: halve ’s morgens, halve ’s middags, halve ’s avonds. Tot wanneer, vroeg ze. Tot dinsdag antwoordde ik. Al 2 patiënten zelf in het Swahili visite gelopen! Weliswaar in een soort telegramtaal, maar toch was ik best trots. 

Nadat we overal langs waren geweest liepen we naar huis. Erik was intussen ook klaar dus konden we meteen weg. Plassen, banaantje (met nadruk op –tje) en de auto in. Charissa en ik zouden met Rian meerijden. Helaas startte haar auto niet. Waarschijnlijk lege accu. Ze had het al vaker gehad. En de lampen lieten een heel vaag schijnsel zien als je de sleutel omdraaide. Eerst moest de auto onder de overkapping uit, want zo konden we er niet bij om startkabels aan te sluiten. Niet dat we die hadden, maar toch. De mannen kregen de automaat niet in zijn achteruit. Rian belde een collega Tanzaniaanse arts om hulp. Hij kwam meteen met twee (dunne!) kabels waar hij met zijn tanden de isolatie af haalde. En hij had in 1 seconde de auto uit de parkeerstand. Er bleek een ontgrendelknop te bestaan voor als de stroom is uitgevallen. Weer wat geleerd. Helaas deden de startkabels niets. Met die dunne draden kan er ook nooit genoeg stroom overlopen. Het werd langzaam later dus we moesten naar plan B: allemaal in Jesse’s auto. Jiska tussen Erik en Paco in op de console, die verzacht was met een handdoek. 3 dames achterin en 1 in de laadklep. Charissa offerde zich op. Met een wagen volgeladen gingen we, iets later dan gepland, richting de veerboot. Helaas kon de rondleiding in Kamanga health Center door Colinda niet meer, die was ’s middags al afgebeld toen bleek dat de programma’s uitliepen. We hebben hier geen Annemijn voor de planniig en Johan die iedereen een beetje achter de broek zit om het programma vlot te laten verlopen. En maar 1 wasmachine uit het jaar stillekes om al die pakken te wassen. Dat wordt het volgende project om te financieren. We gaan komende maanden een container vullen vanuit Nederland met allerlei spullen die we al verzameld hebben en nog gaan verzamelen. Daar komt nu dus een goede wasmachine bij, of misschien wel twee.

Gezien de toestand van de weg namen we niet de shortcut maar de normale route. De taxibusjes (daladala’s) en gewone bussen scheurden ons regelmatig tegemoet en maakten levensgevaarlijke inhaalmanouvres vlak voor onze neus. En dat met langs de weg voetgangers, fietsers, mensen met handkarren enzovoort. Iedereen wilde op de smalle strook van hard wegdek en niet in de berm die bestaat uit rul zand. Soms ging het maar net goed. Beter wegdek maar gevaarlijker verkeer op deze route. Gelukkig kent Erik het gebied als zijn broekzak en heeft hij de route al talloze keren gereden. Dus we kwamen veilig aan. Alleen een beetje stoffig. We hadden mazzel, de veerboot lag er nog en was nog niet zo lang er voor aangekomen. We konden er vrijwel meteen op en mee. 
Terwijl Erik de auto op de boot parkeerde, liepen wij richting dek. Een Tanzaniaanse dame blokkerde de weg. Gillian probeerde zich erlangs te wurmen om naar de trap te lopen. “it’s full, packed”, zei de dame, met zo’n gezicht van “waarom denk je anders dat ik hier sta”. Dus drapeerden we ons rond de neus van de auto. Mooie plek voor een groepsfoto. De wifi was hier prima, dus ik liet Ed mee genieten van het uitzicht over het meer. Wat is het hier toch prachtig. 

In het hotel werd Charissa herenigd met haar koffers, die Lucas (hoteleigenaar) voor haar had laten ophalen bij het vliegveld. Er werd een snel plan gemaakt, want we hadden honger. En Rian zou met ons mee eten en dan naar haar logeeradres gaan. Dus: koffers op de kamer, terug om bestelling te plaatsen en daarna douchen. Meestal duurt het wel even voor het eten komt. Zo gezegd, zo gedaan, en zo zaten we heerlijk fris en fruitig aan de avondmaaltijd.  Gillian had niet alleen zichzelf, maar ook haar rugzak gepoetst. Al dat stof, dat kon haar OCD niet aan. 

Nog een borreltje toe, maar daarna was het echt klaar. Iedereen zakte in, dus tijd om naar bed te gaan. Week 1 zat er op.