2016-19 Alweer een trage start

Gisteren kwam Anja vragen naar de insecticide. Er liep een straatje mieren door hun slaapkamer. En dat, terwijl Michiel net had verteld dat Anja wars is van insecten op haar terras thuis. Nou, ze hadden feest. Honderden mieren krioelden langs de muur. Anja spoot flink. Hopelijk hebben ze morgen geen hoofdpijn…

Vanmorgen werd ik wakker van de geluiden van de vaat. 6.37 uur. Ik had uitgeslapen. Erik W. was gaan rennen en had de deur voor Nelia al opengedaan. Opstaan en meteen m’n kleine koffertje inpakken voor vanavond. We gaan ’t weekend naar Mwanza. Even weg uit de hectiek, bijtanken en haren wassen onder de douche. Vooral naar dat laatste kijken Anja en ik nu al uit. Anja en Michiel waren gezond weer opgestaan en Anja veegde de mieren naar buiten. Vlakbij ons huis stonden 3 jongens het land te bewerken. Dat is nog eens wat anders dan huiswerk maken, Tom.

Visite lopen op de afdelingen gaat steeds beter. Ik probeer te vragen naar pijn, in buik of arm of been. En of ze gegeten of gedronken hebben. Maar ik ben wel blij dat Erik W en Celine meelopen, die het Swahili veel beter beheersen.

Op de IC rende de rat weer langs de muur naar buiten. Toen ik gisteren aan zuster Marie-José vertelde dat er een grote rat door de IC rende zei ze: ”Nee hoor, dat is maar zo’n kleintje”, de grootte aangevend met haar handen. Blijkbaar is hij het IC-huisdier.

De patiënten van gisteren waren stabiel. Door naar “Male-II”, de mannenafdeling. De meneer van de buikoperatie van maandag had een wondinfectie maar had geen tekenen van problemen in de buik. Hij had al aardig praatjes en probeerde Celine te overtuigen hem mee terug te nemen naar Holland.

De man van de uitwendige fixatie van zijn gebroken been deed het ook goed. We instrueerde hem zijn voet en enkelgewrichten te oefenen maar niet op het been te staan. In het bed ertegenover lag iemand met een soort homeopathische bovenbeen spalk voor een gebroken onderbeen. Een smalle baan gips aan de achterkant van het been, gefixeerd met een dun verbandje. Dat gaat zo nooit genezen, daar zit veel te veel beweging in. Miran, de Amsterdamse coassistent die daar een soort zaal arts is, kreeg de opdracht om een zogenaamd gedoosd gips te laten maken op de fysiotherapie. Ze maken dan eerst een gips rondom die vervolgens aan beide zijkanten weer open wordt gezaagd om zwelling toe te laten. Jefta lag in bed en had nog veel pijn. Zijn wond was toch ontstoken geraakt. We hadden gelukkig wat vriendelijkere verbandmiddelen bij ons dan de natte gazen van hier, en Hilde en Celine kunnen ermee omgaan. Dan kan de wond snel mooi schoon worden en doet het verbinden minder pijn.

De OK kwam traag op gang. Geen Stephen, en Shelembi was er even geweest maar weer weg. Hilde kwam met de oplossing, en die bedenk je niet…

Bij de technische dienst hadden ze door de jaren heen allerlei spullen verzameld uit de huizen die op het terrein staan, en die geen dienst meer doen. Toiletpotten, badkuipen, kapotte koelkasten, enz, enz. Om die rommel op te ruimen had zuster Marie José een soort uitdragerij bedacht. En dat was precies vandaag. De hele staf van het ziekenhuis liep rond op het terrein achter de overdrachtsruimte waar alles uitgestald stond, om te zien of er iets van hun gading bij was. Inclusief Stephen, Shelembi en Ida. De 3 OKs (ook degene van de gynaecologen) stonden stil. This is Africa…!

Na wat heen en weer bellen konden we uiteindelijk toch beginnen. Al met al liep het ’s morgens nog steeds niet soepel. Er was elke keer wat. Geen instrumenten, geen operatiejassen, geen personeel. Erik S besprak het met Stephen. Want als het echt niet lukt 2 operatiekamers tegelijk vol te draaien, moeten we onze krachten anders verdelen. Door bijvoorbeeld meer onderwijs te geven of de voorraadkamers uit te sorteren. Nu was er veel verloren tijd en dat is jammer. Maar Stephen verzekerde ons dat we volgende week weer net zo efficiënt als altijd zouden kunnen werken. Dus laten we de planning op 2 OKs voorlopig nog staan.

Tussen de bedrijven door druppelen nog steeds poliklinische patiënten binnen die gezien willen worden voor afwijkingen aan skelet of schildklier. Hier doe je gewoon poli en OK tegelijk. Eén van de medewerksters van het ziekenhuis had een vergrote schildklier. Ze sprak nauwelijks Engels. Met ons medisch Swahili-boek in de hand worstelden Erik W en ik ons samen door het vraaggesprek. Aan het eind van de rit hadden we het in beeld: hoge bloeddruk en hartkloppingen. Dus eerst controle van schildklierhormoon en verwijzing naar poli interne voor bloeddrukregulatie en jodiumtherapie. Als ze bij de volgende uitzending nog last heeft kan Ton haar linker schildklierhelft verwijderen.

Mijn laatste patiënt voor het weekend was een man die een stoma had. Hij was geopereerd aan een ontsteking in zijn buik, vertelde hij zelf. Hij dacht een blindedarmontsteking. En nu had hij een stoma. Beetje vreemd verhaal. Maar er was geen dossier. Dus om het stoma op te kunnen heffen moet de buik open, en handelen naar bevinden.

Erik W en Celine stonden te trappelen en hadden besloten samen aan tafel te gaan zodat ze ieder een stuk van de ingreep konden doen. En deze keer was Elisabeth mijn instrumenterende zuster. Een heerlijke stevige Tanzaniaanse mama die zowaar je al geeft wat je wil, voor je het hebt gevraagd. En ze staat heel vaak prachtige gospels te zingen.

De buik viel mee. Wel veel verklevingen, dus beide jonge dokters konden mooi een stuk los maken. Maar vervolgens kwam er een normale blindedarm in beeld. De dunne darm was vlak voor de overgang naar de dikke darm doorgenomen en naar buiten geleid. Mogelijk was het laatste stuk dunne darm ontstoken geweest. Dat lijkt vaak erg op een blindedarmontsteking. Om de boel weer aan te kunnen sluiten moest het eerste stukje van de dikke darm er ook uit. Erik maakte de boel los, en Celine zette het weer aan elkaar.

En nu is het wachten of de darm goed geneest. Dat is altijd het spannende aan een darmoperatie. Als het niet goed geneest, merk je dat na een dag of 5. Daarom doen we al deze operaties in de eerste week, zodat we zelf de eventuele complicaties kunnen oplossen.

Hilde kwam verhit binnen rennen. Ze had een vrouw met ernstige zwangerschapsvergiftiging die snel een keizersnede moest. Maar haar bloedgehalte en bloedplaatjes waren gevaarlijk laag, dus moest ze eerst bloed hebben. En de familie had niet de juiste bloedgroep. “Welke bloedgroep hebben jullie?” Erik W had de juiste bloedgroep, en is in Nederland bloeddonor. “Het zou een beetje raar zijn als ik nu hier geen bloed wil geven terwijl er iemand dood ligt te gaan”. Dus nam hij plaats in de stoel bij het lab. Wel netjes eerst testen op bloed overdraagbare aandoeningen, en daarna werd er een half litertje afgetapt. Celine, Hilde en Erik zouden samen in de taxi gaan, dus liepen Erik S en ik via de afdeling naar huis.

Mijn eerste patiëntje van de dag was een kind die voor pijnstilling paracetamol zetpillen moest hebben. Ze hadden vergeten die mee te geven van de OK. Daar hebben we een hele voorraad liggen. Ik liep terug om ze te halen, Erik ging vast naar het huis. Toen moest ik natuurlijk uitleggen hoe en wanneer het kind de medicijnen moest krijgen. De woorden voor ochtend en avond kende ik wel. Maar het woord voor anus niet. Dan maar gewoon aanwijzen, dat werkt gelukkig ook.

Thuis zaten ze op de veranda met Nelia, die genoot van een “pombe” (biertje). Maar we moesten naar de boot, dus namen we afscheid met een warme omarming en sprongen in de auto. De meisjes achterin, de jongens voorin. Hobbelend over de onverharde weg hadden we een rijke maaltijd bij elkaar kunnen rijden. Overal liepen kippen, kuikens, honden, geiten en koeien rond. Er was veel meer activiteit dan toen we zondagmiddag heen reden. En het licht was prachtig. We genoten van het uitzicht.

De pont kwam net aan, en de nieuwe jonge manager heette ons van harte welkom. Ik bewonderde de kwetterende wevertjes en maakte foto’s. “Hey, Mzungu!” (blanke!) werd er geroepen. De bewaker wees op een boom vol marabu’s. Als ik die kleine vogels leuk vond, zou ik die grote vast ook wel mooi vinden dacht hij waarschijnlijk.

De boot is ook altijd weer een belevenis. Maar dat volgt later…