2016-23 Een beste breuk

’s Avonds is het om de beurt “douchen” in onze prachtige badkamer. Het onweerde in de verte. Ik stond al uitgekleed toen ik bedacht dat het licht misschien wel uit kon vallen door het onweer. Dat was overdag ook al meerdere keren gebeurd. Dus hees ik een rokje over m’n boezem als een soort mini-jurk (heel handige rokjes, bedankt mam!) en huppelde naar m’n rugzak om mijn hoofdlamp te pakken. In het pikkedonker in de douchen hier is geen feest, weet ik uit ervaring.

Zoals ieder jaar zitten we zonder warm stromend water. Dus mengen we door Nelia gekookt water met koud water in een afwasteil tot de juiste temperatuur. Klets water over je heen. Inzepen en afspoelen met nog een klets water. Klaar. Wel goed gaan staan anders is de hele douche nat. Dat ontdekte Erik W ook. We legden hem uit dat je lijf als een soort schans werkt en je dus goed moet richten. Helaas heeft hij het nog niet echt onder de knie en hadden we vanavond weer een zwembad. Het water is intussen “maji Afrika” zoals Nelia zegt. Door de regen is het behoorlijk bruin geworden. Ach, alles went.

Vanmorgen stond Nelia al om 6.15 uur voor de deur. Toen ben ik toch nog maar even terug gekropen. Erik W ging rennen en rond 7 uur schoven we enthousiast aan de ontbijttafel, want Nelia had pannenkoeken gebakken. Erik S had net een privé-consult op de veranda afgehandeld, en we genoten allemaal van de betaling in natura: eieren, die Nelia ook nog voor ons bakte. Bovendien waren er weer mango’s. Het seizoen is begonnen dus genieten maar.

Via de intensive care, waar de patiënten die gisteren geopereerd waren lagen, liepen we naar de OK. De buikpatiënt deed het iets beter dan gisteren, dus gaan we door met krachtig observeren. De mevrouw na verwijderen van grote schildklier had wat last van de wond dus kreeg ze instructie om te eten, drinken en rondlopen. Anders blijven ze hier als een plank in bed liggen. En zonder trombose-profylaxe geeft dat natuurlijk problemen.

Shelembi liep op de vrouwen-afdeling en riep me bij een jonge vrouw met een handletsel. Of ik ernaar wilde kijken. “Wat is er gebeurd?”, vroeg ik. Er had iemand met een voorwerp heel hard op geslagen en ze had nu al 8 dagen veel pijn. Ik bekeek de hand. De handrug was een ingedroogde dode huid. De duimmuis was smerig zwart-grijs ontstoken met blaarvorming tot aan de elleboog. Maar ook de bovenarm was fors opgezwollen. Dit was een ernstige en levensgevaarlijke infectie, waar ze nu al een dag mee opgenomen lag. Ik legde Shelembi uit dat de hand verloren was en ze snel geopereerd moest worden om erger te voorkomen. Waarschijnlijk een amputatie door de bovenarm. Zo’n belangrijke beslissing moet eerst met de familie overlegd. Dus droeg ik het over aan Hilde om verder te regelen. Want ik moest met Celine een indrukwekkende buikwandbreuk opheffen. Deze dame was vorige keer door Bart gezien, maar was toen 7 maanden zwanger. Ze zou een geplande keizersnee krijgen omdat persen met zo’n groot gat in je buikspieren niet mogelijk is. Helaas was het kindje in de baarmoeder overleden en met keizersnede gehaald. De breuk was zo groot geworden dat ze haar hele darmpakket in een soort huidzak op schoot had liggen. Door de trekkrachten op de huid was die op twee plekken kapot en waren er zweren ontstaan. Ik kon me voorstellen dat ze geholpen wilde worden. Maar dat werd geen kleine ingreep.
Gelukkig vielen de verklevingen redelijk mee. Maar het gat was enorm en ik moest de spierlagen van de buikwand splitsen om de boel weer dicht te kunnen trekken.

Hilde had nog een paar matten voor buikwandchirurgie die van muskietennetten worden gemaakt door een ex-tropenarts in Londen. Ik hechtte 2 van die matjes aan elkaar om de zwakke buikwand ruim te overbruggen en zowaar lukte het om de spierlaag hier weer overheen te sluiten. De buikhuid moest nog wel bijgetrimd worden, daar had ze intussen veel te veel van. Al met al een mooi resultaat, zonder ademhalingsproblemen bij de patiënt. Soms krijgen mensen het benauwd als je al die buiten hangende darmen weer terug in de buik legt omdat het middenrif dan wordt opgeduwd. En buikademhaling is met die wonden ook niet echt fijn. Maar als ze te oppervlakkig gaat ademen, loopt ze risico op een longontsteking. In Nederland hebben we daar een mooi oefenapparaatje voor met 3 balletjes in kokers die je om hoog moet zuigen. Hier hebben we dat niet. Ik stelde voor om haar minimaal 5x per dag een ballon op te laten blazen. De tropenartsen schoten in de lach. “Goed idee, je hebt je roeping als tropenarts gemist!”, werd er geroepen.

Hilde en Erik hadden intussen de dame met de ontstoken arm geopereerd. Geen alledaags klusje. De pus liep tot hoog in de bovenarm, dus het is maar de vraag of we op tijd waren. De tijd zal het leren. “Mungu akipenda“ (Als God het wil) zeggen ze hier.

Dat gebruiken ze overigens ook als ze eigenlijk niet uit bed willen. Zuster Marie-José moet regelmatig mensen aansporen om na een operatie rond te gaan wandelen. Laatst zei een patiënt: “Als God het wil”. - “Nou, God wil het, dus lopen!” had zuster geantwoord. Briljant!

Na de operatie stond er een zuster op me te wachten van CTC, de aidskliniek hier. Ze had me al de hele dag geprobeerd te spreken, maar ik had van 10-15h staan opereren. Edwin had in mei geld aan zuster Marie José meegegeven om arme kinderen van aan te kleden. Ze nodigde me uit om morgen een paar van de kinderen die met het geld geholpen waren te ontmoeten zodat ze me konden bedanken. Leuk.

Bij de OK zaten toch nog weer een heel rijtje mensen voor de blanke dokters. Van sommigen begrijp ik wel dat Erik als traumachirurg ernaar moet kijken. Maar “geboren zonder anus, poept via urineleider, moet gezien worden door Staal” is toch wel een bijzondere. Zo’n kindje moet een hele serie onderzoeken ondergaan om uit te vinden tot op welke hoogte de darm ontbreekt en vervolgens moet een plan worden gemaakt of de endeldarm en anus hersteld kunnen worden, of dat zo’n kind bijvoorbeeld een stoma moet krijgen. Dat is echt academische kinderchirurgie, dus niets voor ons. Met hulp van Alen, anaesthesie-nurse, legde ik het uit. Pole.

Ik was vandaag als eerste thuis en vond Nelia op de veranda. We kletsten wat, in Swahili met woordenboekje en een beetje Engels. Ze vroeg of er foto’s waren van het eten bij Masoso. Ik bladerde met haar door mijn foto-bestanden en liet filmpjes zien. Heel vermakelijk. Toen ze de foto’s en filmpjes van de Oehoe zag, zei ze dat hij er weer was. Ze wees hem aan in de boom naast het huis. Toen hij zag dat hij gespot was, vloog hij  meteen weg.

Omdat ik nu thuis was en Nelia niet hoefde te koken, kon ze vroeg naar huis vandaag.

Ze had het warme water al klaargezet, dus ging ik lekker douchen voordat we naar Ida gingen. Erik S was met Anja, Celine en Michiel nog een bovenarm aan het vastzetten die een niet-genezen botbreuk had van meer dan een jaar oud. Ze waren rond half 7 thuis, en gingen ook snel opfrissen. Ondertussen plofte Hilde op de bank en begon aan de nootjes. Ze is al aardig thuis bij ons.
Gezamenlijk wandelden we naar Ida haar kleine huisje aan de overkant van de weg. Erik W ving een pad die op het pad zat. Hij heeft niet alleen iets met kinderen, maar ook met dieren.

Bij Ida stonden de flesjes fris, bier en wijn en de schaaltjes met pinda’s al klaar onder een kleedje. Kahema, het oude hoofd van de OK was er ook, even als Ida’s “pleegkinderen”. Eén van de meisjes was moeder geworden van een prachtig mannetje van nu 2 maanden oud. Hij was goed ingepakt met muts op, 2 lagen kleren en een omslagdoek. Erik S kreeg hem meteen op schoot. Een tevreden koppie met bolle wangen. Ik mocht hem ook even vasthouden, maar hij vond Celine leuker om naar te kijken. Toen Ida riep voor het eten nam de moeder hem weer van me over.
Eerst handen wassen en dan opscheppen. Ida had heerlijk en veel gekookt en een enorme hoeveelheid fruit staan. En natuurlijk stond de TV aan op een muziekzender met deggerende halfnaakte vrouwen. Ik blijf het een bijzondere combinatie vinden, onder de Christus-afbeeldingen en crucifix. Michiel zette de TV zachter, en deze keer bleef het gelukkig ook zo.

We waren allemaal moe van een inspannende dag, en in de hitte met al die mensen in een kleine ruimte hadden Anja en ik moeite om de ogen open te houden. Gelukkig zorgde de jeugd voor wat afleiding. En een overstekende joekel van een kakkerlak. Denken we. Het beest liep zo snel door de kamer dat we amper konden zien wat het was.

Ida vroeg naar Ed en de jongens en ik moest ze de groeten doen. Dus bij deze.

Om 10 uur was het mooi geweest en namen we afscheid van Ida. Morgen zou ze nog wel op de OK zijn. En meestal komt ze ons ook uitzwaaien, dus we zien haar zeker nog voor vertrek.

Thuisgekomen dook iedereen er vroeg in om fit te zijn voor onze laatste operatiedag. Wat vliegt de tijd.