2016-24 De laatste operaties

De laatste echte ochtend. Als ik Nelia heb binnengelaten kruip ik nog even terug en luister naar de geluiden van ontwakend Afrika. De oehoe, het vogeltje dat op een telefoon-alarm lijkt, duiven, de haan. En ik hoor een piki-piki aankomen. Een mannenstem praat tegen Nelia. Er zal nog wel een privé-consult voor Erik S aankomen zo op de valreep.

Inderdaad staat er, als ik even later op de veranda ga zitten, een man in de “tuin”. Ik open m’n laptop om wat foto’s op de blog te zetten. De man komt bij me op het terras zitten, wenst me in het Engels welkom in Tanzania en goede morgen en vraagt of dokter Staal nog slaapt. Ik stel hem gerust en zeg dat hij zich aan het opfrissen is. Tsja, zo gaat dat hier.

Onder het eten is Nelia de was buiten aan het ophangen. Natuurlijk zingt ze weer haar psalmen in het Swahili. Ik loop naar buiten om het te filmen. Als ze het in de gaten krijgt, loopt ze naar me toe en zingt haar psalm voor mij en de camera. Met natte ogen een een brok in m’n keel schuif ik even later weer aan tafel. Ik ben absoluut ongeschikt voor afscheid nemen. Maar er moet eerst nog gewerkt worden, dus als iedereen nog even op de normale toilet is geweest wandelen we naar het ziekenhuis. Op de IC ligt de grootste verrassing van deze twee weken. De mevrouw van de littekenbreuk zit rechtop en stralend in bed. Geen centje pijn. En vol dankbaarheid. Ongelofelijk, na zo’n grote ingreep! Ook de andere patiënten van de afgelopen dagen doen het goed. Weliswaar bij 2 patiënten een wondinfectie na opheffen stoma, maar geen grote problemen. Da’s fijn, want vanaf morgen moeten ze het weer zonder ons doen.

Vandaag staan er nog twee schildklieren op het menu. De eerste is een hele grote. Het schildklierteam Erik W, Shelembi en ik gaan aan de slag. Het is de grootste van deze 2 weken, dus een mooie klus.Tijdens de schildklieroperatie zat Isajah op veel met zijn mobiel te spelen. Ik pakte het deze keer subtieler aan en zei tegen hem dat in Nederland het gebruik van telefoons op de operatiekamer verboden is. Voor iedereen, zowel nurses als dokters. Zo kun je je beter op de patiënt concentreren. Hij begreep de hint en legdezijn telefoon aan de kant. Toen hij even later gebeld werd, zette hij hem helemaal uit. Erik W wierp me over z’n snoetje een blink van verstandhouding toe. Even later wandelde er een mier door het operatieveld. Die hadden we nog niet eerder gehad. Met een gaas verwijderde ik de mier. Isajah keek over de doeken en zei gevat: ”in Nederland zou de OK nu een week gesloten worden”. Daar had hij natuurlijk gelijk in. Het is hier geen Nederland en dat zal het ook nooit worden. Dat is ook net wat het zo bijzonder maakt. Het constante improviseren, het waterballet door de airconditioning, de zakdoeken om mee af te dekken en de naaldvoerders die niet goed sluiten. Maar ook de dankbaarheid van de patiënten en de vriendelijkheid van de staf.

’s Middags bleek de laatste schildklier niet aanwezig. Het zal de voorzienigheid wel zijn, want nu was er mooi tijd om naar de kinderen van de aids-poli te gaan om de bedankjes in ontvangst te nemen. Een kwartiertje had de zuster bij uitnodiging gezegd. Het bleek een Afrikaans kwartiertje.

Erik W ging met me mee om foto’s te maken. We kregen een stoel om op te zitten en de kinderen en hun moeders werden in een kring om ons heen gezet. Vervolgens gebeurde er lange tijd niets. Erik en ik keken elkaar vertwijfeld aan. Ik liep maar even naar de zuster die me had aangesproken. Of ik ze pennen mocht geven. Dat mocht, dus deelde ik aan de 8 kinderen een pen en potlood uit. De moeders en de staf van de aids kliniek waren er als de kippen bij om ook een pen te vragen. “ja, daar had je niet op gerekend hè!” lachte Erik.

Vervolgens gebeurde weer niets. Toen kwam er een krat met frisdrank en een doos met koekjes. Iedereen kreeg een flesje frisdrank, wij als gasten als eerste. Ik koos de knaloranje fanta. De kinderen die het laatst aan de beurt waren keken teleurgesteld in de krat. Blijkbaar was de fanta favoriet. Dus ruilde ik de mijne om voor een sprite. Ik krijg wel vaker frisdrank. Daarna hield de zuster een toespraak en ging ze aan de kinderen de spullen uitdelen die ze van het geld gekocht had. Sokken, schooluniform, schriften en een pen. De kinderen moesten gezamenlijk “Asante sana” (dank u wel) zeggen. Eén van de kinderen was zo bij de hand om het in het Engels te doen. Vervolgens moest de hele groep eraan geloven. Tenslotte moest ik nog even zeggen wie en wat ik was. En natuurlijk werd alles uitgebreid vastgelegd met de veeltallig aanwezige mobieltjes. Zij vonden het net zo grappig als wij. Al met al waren we zo’n 3 kwartier zoet. Oh ja, en er werd ook nog subtiel gemeld dat de kinderen bij de kliniek behoefte hadden aan speelgoed, ballen en autootjes. Ook dat is Afrikaans, je kunt het allicht proberen, wie weet valt er nog wat van de boom. Trouwens, onze “goede doelen” organisaties doen het ook. Leuren bij de vaste donateurs voor extra geld. Dus geef ze eens ongelijk. We zullen er over nadenken.

Op de terugweg liepen we nog even langs de Eye-ward om te controleren of de patiënt echt niet was komen opdagen. Daar zat ons mannetje van de vetbult, in z'n blote kontje heerlijk aan de rijst met bonen. We hurkten bij hem en maakten een praatje met z'n moeder. Morgen mag hij naar huis en over 3 weken moet hij terug komen voor de uitslag bij Hilde. Ze zal ons op de hoogte houden. Erik zei in het Swahili dat hij lekker zat te eten en kreeg een handje rijst aangeboden. Ik kreeg een paar bruine bonen. Dapper slikten we het door. En nu maar hopen dat dat plasje waar het bord in stond ook echt alleen maar naast het bord was gelopen. 

Terug in het ziekenhuis zat Mama Safi op haar troon van de wondpoli. Ik schoot bij haar binnen, want ik had haar nog niet gezien. Een warm onthaal in vloeiend Swahili viel me ten deel. Ik lachte en antwoordde met mijn beperkte Swahili en ging verder in het Engels. Ze was wel lichtelijk teleurgesteld dat we morgen alweer vertrokken. Volgende keer moest ik maar een maand komen, dan konden we samen de wondzorg een beetje verbeteren. Dat zou geen slecht idee zijn. Alleen is het logistiek wat lastig.

Vervolgens vroeg ze me Hilde te halen om samen nog een paar wonden te zien. Samen spraken we het lokale wondbeleid door. Natte gazen, honing, azijnzuur. Veel meer is het niet. Maar de indicatie wanneer wat te gebruiken heeft mama Safi prima in de vingers. Ik drong net als vorig jaar aan op overdracht van die kennis op een goede jonge verpleegkundige. Mama Safi heeft niet het eeuwige leven en ze doet prima werk hier. Overigens ziet ze er beter uit dan vorig jaar en zijn haar benen rustig. Wel dik, net zo als zijzelf, maar niet meer zo gespannen met huidirritatie zoals vorig jaar. Ze vertelde me dat ze ook meer liep. Moeilijk te geloven, want het is meer waggelen dan lopen wat ze doet.

Terug op de OK ging Erik S aan zijn laatste klompvoetkind beginnen. Celine had in 2 weken aardig wat geleerd, en deed een groot deel van de ingrepen vandaag. Ik deed nog even een fotoshoot met het aanwezige OK-personeel. Daarna was het echt tijd om te gaan. Alweer met een brok in m’n keel liep ik door het ziekenhuis en terug naar huis.

Nelia zat op de veranda en met handen, voeten en m’n talengidsje knoopte ik het gesprek aan. Jammer dat we gaan. Ik zal de groeten aan thuis doen. Ik gaf haar een biertje. Dat was koud. Net als Nederland. En schaatsen vond ze gek en grappig. Langzaam schoof iedereen aan voor de laatste avond.