2018-12 Jumanne - dinsdag

Vandaag slaan we de overdracht over en gaan meteen naar de OK. Het team is er al. “Daktari Susan, you are late” roept Shelembi. Dat is een relatief begrip. Het komende uur kunnen we nog niet van start aangezien de oogarts een spoedpatient onder anaesthesie staat te doen en er nog steeds maar 1 apparaat is. Het geld voor een nieuwe is er intussen wel, maar die moet schijnbaar uit Engeland komen en dat duurt even. Jiska en ik gebruikten de wachttijd om langs de mevrouw te lopen die ik gisteren geopereerd had. Ze deed het goed en had zelfs al gegeten. Morgen kan ze naar huis. 

Daarna gaan we op zoek naar een familielid van Sospeter, die de elektriciteit in ons huis heeft aangelegd. Hij heeft in de 2 dagen dat we er zijn al 3x gevraagd of we langs haar zijn gelopen. Ze ligt op een aparte kamer op de vrouwenvleugel. Daar zijn er 4 van. “Hoe komen we er achter bij wie we moeten zijn?” vraag ik Jiska. “Ik vraag gewoon of ze familie van Sospeter zijn” zegt Jiska. Hoe moeilijk kan het zijn. We wandelen de eerste kamer binnen. De mevrouw is geen familie. Blijkbaar vinden we het beiden ongepast om direct weer weg te lopen want Jiska vraagt wat er aan scheelt. Ze heeft een kies laten trekken 5 dgn geleden maar haar wang is alleen maar dikker en pijnlijker geworden. Ik onderzoek haar en zie een fors gezwollen wang en mondbodem met weke plekken. Een kaakabces. Straks maar even aan zr MJ doorgeven. “de voorzienigheid heeft ons denk ik naar binnen gestuurd” mompel ik tegen Jiska. De kamer er naast ligt een dame met een zeiknat verband om haar rechter been dat riekt. Ze had een infectie gehad. De wond wordt dagelijks verzorgd maar dat is nu nog niet gedaan. Ze was geen familie. De derde kamer is leeg en in de vierde kamer vinden we de moeder van Sospeter. Een oude magere dame met heldere blik die zelf het woord voert. Al 3 maanden braakt ze en ze heeft zwarte stinkende ontlasting en buikpijn. Ik onderzoek haar buik en voel een vergrote lever en milt. Dat is hier wel vaker door de parasieten zoals schistosoma en malaria. In de buikwand zit een harde knol van 2 cm en verder is de buik soepel. We leggen uit dat we het dossier gaan lezen. Makkelijke gezegd dan gedaan. We vinden wel haar buikoverzichtsfoto, maar daar worden we niet veel wijzer van. 

We vragen of ze het dossier te achterhalen zodat we kunnen zien wat er al gedaan is. 

Terug op de OK kan ik nog steeds niet van start. Ik plof neer in de koffiekamer met m’n laptop. Erik is op de andere OK aan het werk. Niet meer de OK naast de mijne, maar in minor theater. Helemaal in het begin, toen Erik hier nog woonde, was dat de enige operatiekamer. Later is het complex gebouwd waar we nu werken en werd de “oude” OK gebruikt voor kleine (minor) ingrepen – vandaar minor theater. 

Maar nu is de minor verbouwd en er is rekening mee gehouden dat de C-boog die Erik kan bestellen van het geld van VOOR.nl er in kan. En er is een betere airconditioner. Dus Erik staat in minor theater, aan de andere kant van het nieuwe sterilisatie-gebouw. Dus zit ik in m’n piere-eentje in de koffiekamer. Maar niet voor lang want Marie José komt binnen en vraagt of we al gepland hebben wanneer we de milt gaan verwijderen van Shaudi. Ik vraag haar hoe het hier gaat met de cytostatica, de medicijnen tegen kanker. Omdat dat eigenlijk giftige middelen zijn is daar in Nederland een heel strikt protocol voor. Soms moeten zelfs de uitwerpselen van een patient apart worden verwerkt. Hier ligt het kind wel in een aparte kamer en er zijn maar 3 zusters die de medicijnen durven geven. Verder niet. Tsja, mijn oma lag in de jaren ’60 ook met radioactieve radiumnaalden in gewoon op zaal. Gewoon gordijntje op zaal even dicht als de geplaatst werden en daarna kon het bezoek er weer bij, heb ik me laten vertellen. De financiën voor de oncologische zorg komen uit een fonds dat de Ierse dokter in Dar es Salaam heeft opgericht en geld voor inzamelt. Dat dekt wel de medicijnen, maar niet de DHL-transportkosten om de middelen in Sengerema te krijgen. Wanneer een patiënt een CT moet ondergaan, dan moeten ze naar het academisch ziekenhuis. Kosten voor een CT is 400.000 shilling, dat is al met korting. Normaal is het 600.000. Maar de patiënt moet er ook naar toe met iemand die hen door het ziekenhuis heen loodst. Dus salaris voor de begeleider en reiskosten voor beiden komt er ook nog bij. 

Wanneer een patiënt een kuur van 6 maanden in Dar krijgt, moeten verblijfskosten vergoed worden. Kortom, per jaar is Marie-José ruim €5000,- kwijt aan dit soort patiënten. Het is moeilijk om dat geld bij elkaar te sprokkelen via verschillende fondsen. Dus als een patiënt tijdens de behandeling in Dar es Salaam overlijdt, is er geen geld uit het fonds om het lichaam terug naar Sengerema te brengen. Meestal springt de familie dan wel bij, omdat het ook hier gebruikelijk is om in je eigen dorp begraven te worden.

M’n patiënt lag intussen klaar, dus gingen we aan de slag. Een fors vergrote schildklier moet worden verwijderd. De tafel wordt omlaag gezet voor Charissa, maar dan breek ik m’n rug. Ineens gaat de tafel omhoog. Steven heeft een bankje geregeld voor Charissa om op te staan. Nu is ze de langste aan tafel. Erik waait even binnen en grapt: ”leuk te zien hoe hard ze groeien hier.” Hij hangt foto’s op de lichtkast van een onderbeen met forse botontsteking. Zo zien we ze in Nederland niet. Mogelijk moet er nog een stukje dood bot uitgehaald en dan hopen dat met antibiotica de boel rustig gemaakt kan worden. Het komt hier heel veel voor omdat mensen met botbreuken eerst naar de traditionele dokters gaan die er smeerseltjes op smeren, ook op de open botbreuken. Na weken komen ze dan pas in het ziekenhuis en dan kun je echt alleen nog maar pappen en nathouden. 

Helaas is Gillian met box naar Erik zijn OK. Ik heb graag muziek terwijl ik werk, dus zet Joseph Radio Sengerema aan. Afrikaanse muziek wordt afgewisseld met een stichtelijk woord. Wel goed voor m’n Swahili.