Suus haalt de blog in - deel 3, 26/10 "Daktari Susan"

Vandaag zullen de sets er tegen negen uur zijn. Dokter Ann is naar Dar es Salaam, dus besluiten we eerst even langs de geopereerde patiënten op de afdeling te lopen. De Nederlandse co-assistenten haken aan voor de visite. Marlous, verpleegkundige, biedt aan om de ontslagformulieren in te vullen. Ook hier moet alles netjes ingevuld en ondertekend zijn. We worden ook nog voorgesteld aan de ouders van één van de co's. In witte jas lopen ze een rondje mee. Ze vallen met hun neus in de boter, want we inspecteren de wond van het jongetje met de fixateur externe. Die ziet er niet slecht uit. Duidelijk beter dan gisteren. Erik geeft nog een keer hele duidelijke instructies aan de verpleging op de afdeling. De wond moet ècht elke dag opnieuw verbonden worden, èn met nieuwe gazen. Dat laatste is hier namelijk niet vanzelfsprekend.  

De patiënten die op operatie wachten, hebben allemaal een rood “OK-jasje” aan. Alles wordt hier 1 dag tevoren opgenomen. Dan weet je tenminste zeker dat ze er zijn. En “nuchter” is een moeizaam begrip. Dat is in het ziekenhuis iets beter controleerbaar. Maar geen garantie. Op maandag hadden we een jongen ’s morgens gezegd nuchter te blijven. Maar zijn vader, die ook volledig was ingelicht,  had hem toch gewoon 2x eten gegeven. Nou is dat niet uniek voor Tanzania. Ook in het Slingeland komen nog wel eens mensen binnen die een “licht ontbijt” mochten vóór 7 uur (in de folder staat thee met een beschuit) en die om 8 uur nog 2 boterhammen met omelet hebben verorberd.

Rond half 10 zijn we nog niet gestart. Ik bekijk het programma voor volgende week vast als de zoon van de AMO zich meldt voor het ganglion. Ik leg hem uit dat we beginnen met een grote ingreep, en dat hij daarna aan de beurt is in het andere gebouw, waar kleine ingrepen en keizersnedes gedaan worden. tegen 1 uur, schat ik in. “so I wait?” vraagt hij ongelovig. “yes you wait” antwoord ik.

Ik begin met een littekenbreuk en liesbreuk. De man heeft een forse bult op zijn buik en in zijn scrotum. Via de buik wordt alles losgemaakt en gecorrigeerd. Een redelijke klus. Halverwege de ingreep zie ik in mijn ooghoek de AMO rond me cirkelen. Ik mompel tegen Maarten dat de vader van zijn volgende patiënt polshoogte komt nemen. Als ik opkijk, wordt ik meteen door hem aangesproken. “Are you busi?”vraagt hij. Nee, ik sta me een beetje te vervelen… Wat een vraag, als de buik open ligt met een half darmpakket buiten de patiënt! “Yes, as you can see…” antwoord ik echter vriendelijk. Hij vraagt of ik zijn zoon ga opereren, en ik leg hem uit dat Dr Verregghen (Maarten voor intimi) dat gaat doen als we met deze operatie klaar zijn. Maar dat kan nog 2 uur duren. Hij blijft voor de beleefdheid nog even hangen en verdwijnt dan weer. Niet eens gekeken naar de, voor Tanzaniaanse begrippen toch bijzondere, reconstructie van de buikwand. Terwijl het de bedoeling is dat de AMO’s zoveel mogelijk operaties meekijken en meedoen. Tot nu toe heb ik één geïnteresseerde AMO op de OK gehad die vragen stelde en daadwerkelijk meekeek. De rest laat even zijn neus zien en verdwijnt voor “Chai”(= thee, eigenlijk komt het neer op pauze). Maar daar kan ook de taalbarrière in meespelen. De meesten spreken wel wat Engels, maar echt converseren wordt moeilijk. Het OK personeel is wel erg geboeid door alle nieuwe dingen die we doen. Ze proberen zoveel mogelijk op te slaan zodat ze de volgende keer beter kunnen assisteren. 

Even later gaat de OK deur weer open. Ik kijk op, en zie Ed staan. Hij kwam bananen en cola brengen. Michiel laat hem even om de hoek kijken. Eds langgekoesterde wens gaat in vervulling: meekijken bij een operatie. Vanaf de drempel en even dan, want de jongens zijn alleen bij Nelia.

Het programma vordert gestaag. De patiënten in de “voorbereiding” zitten òfwel buiten op een bankje, tussen familie, òf staan op een bed in het halletje. De hele dag. Tot ze aan de beurt zijn. En niemand zeurt of moppert. Onvoorstelbaar. Ook de “uitslaapkamer” is bijzonder. Een redelijk ruime kamer met een bureau en een wasbak. De patiënt wordt er neergelegd met een saturatiemeter aan de vinger, die het zuurstofgehalte in het bloed meet. Of dat altijd gebeurd weet ik niet, maar Michiel sluit hem in ieder geval steeds aan, want het is de enige controle die er is. Eén familielid wordt binnen geroepen om naast de patiënt te komen zitten. Dat was het. Geen bewaking, geen verpleegkundige of recovery medewerker. Maar zowel de OK’s als de “uitslaapkamer” komen uit op dezelfde gang, dus één gil en we zijn er. Vooral de kinderen bijwie de klompvoetjes gecorrigeerd zijn liggen hard te huilen. Het gaat door merg en been. Michiel stelt voor om in het vervolg wat lokale verdoving achter te laten. Dat lijkt te schelen, want de volgende is aanzienlijk rustiger. Top! "kijk, daarom moest je nou mee" zegt Erik verheugd. 

Om 5 uur moet er eigenlijk nog 1 patiënt. Een dubbelzijdige liesbreuk. “als we die nou samen doen”, stel ik Erik voor. Erik fronst. Het wordt allemaal wat krap, want vanavond hebben we vervoer geregeld naar Mwanza, en we moeten daarvoor met de veerboot. Eer de patiënt, die nog niet bij de OK blijkt te zijn, er is en we kunnen beginnen ben je zo een half uur verder. Terwijl wij nog staan te wikken en wegen komt Steven naar ons toe. De laatste patiënt heeft zich nooit gemeld en is niet opgenomen. Vandaar dat hij nog niet in de "voorbereiding" was. Blijkbaar heeft hij zich bedacht. “er wordt daar boven over ons gewaakt” lach ik naar Erik. Probleem opgelost, dus we gaan ons omkleden. Dan komt er ineens een blond jongetje via de achterdeur op zijn blote voetjes door de OK rennen en springt in mijn armen. Tom! Zelfs de moeder van het laatste kindje met de klompvoetjes, die het tafereel door de open deur van de "uitslaapkamer" ziet, glimlacht vertederd. Ed was in de kerk naar de zingende kleuterleidsters aan het luisteren. Tom was alleen naar het ziekenhuis en de OK gelopen. Hij had bij de achterdeur naar mama gevraagd. “who is your mama”had Katani, de anaesthesiemedewerker, gevraagd. Dat begreep Tom nog wel, maar hij kon het eerst niet zo goed duidelijk maken.  “maar toen zei ik ‘daktari Susan’ (= dokter Susan) en toen moest ik mijn slippers uit doen en mocht ik doorlopen” zei hij. Je mag niet met slippers van buiten door de operatiekamer heen om de OK's zo schoon mogelijk te houden. Maar Katani weet natuurlijk niet dat de slippers van Tom over het algemeen schoner zijn dan zijn blote voeten!

Ik moest nog even bij de patiënt van de littekenbreuk kijken, dus Tom ging met de rest mee naar huis. De broeder die voor mijn patiënt zorgde knoopte nog even een gesprekje aan. Of ik met Dr Staal werkte, wat ik deed, hoe ik het hier vond, en… of ik niet een paar jaar wilde blijven. Ze konden nog wel een chirurg gebruiken. Toch leuk om te horen. Ik legde hem uit dat we voorlopig 2x per jaar 2 weken met onder andere 2 chirurgen komen. Hij was blij met het bericht dat we (en vooral Doktor Staal) binnen een half jaar alweer terug zouden zijn.

Met een geweldig gevoel wandelde ik het ziekenhuis uit. “Thuis” snel eten, de laatste spullen pakken en naar Mwanza. Voor Gerco was het het laatste avondmaal, en hij moest afscheid nemen van Nelia. Het viel hem zichtbaar zwaar. Het is ook vreemd, want het is een zeer intense week geweest. We hebben met de groep lief en leed gedeeld. En dan gaat er ineens eentje weg. Nouja, wij hebben het weekend nog om afscheid te nemen.

De jongens hebben al over de belevenissen bij en op de pont geschreven. Het laatste stuk in de auto hingen ze heerlijk in mijn armen en zongen we het ene na het andere lied (de spin Sebastiaan, Hendrik Haan, Op een onbewoond eiland, Ochtendhumeur, etc). Genieten dus. De rest van de avond lezen jullie in de blog van Ed.